Delen:
Take it offline!
This Education in Motion resource is also available as a printable PDF.
Downloaden PDF
Mensen die elke dag in een staande positie werken hebben goede en comfortabele schoenen nodig, nietwaar? Hierdoor krijgen ze voldoende steun en comfort, zodat ze deze houding voor een langere tijd kunnen volhouden zonder blessures op te lopen.
Hetzelfde geldt voor rolstoelgebruikers! Als je het grootste deel van de dag in een zittende positie doorbrengt dan moet de ondersteuning van de zitting correct en comfortabel zijn, zodat je deze positie beter kan volhouden zonder dat je klachten krijgt of problemen met je huid.
Welke effecten maken het meeste verschil?
- Effecten op de bekkenpositie en stabiliteit
- Effecten op de integriteit van de huid
- Effecten op comfort en zittolerantie
Effecten op de bekkenpositie en stabiliteit
De positionering van het bekken is bepalend voor de lichaamshouding en dus heeft het bekken direct effect op de bovenste en onderste ledematen, het hoofd en de romp. Dit betekent dat als deze zich in een goede positie bevindt en in balans is dan zullen de andere lichaamsdelen eenvoudiger te positioneren zijn.
Een stabiele bekkenpositie geeft de wervelkolom stabiliteit, waardoor men in de romp de natuurlijke curvatuur van de wervelkolom kan volgen. Dit geldt ook voor het hoofd en de bovenste ledematen, mits de wervelkolom in balans is.
Hoe kan dit bereikt worden?
De optimale bekkenpositionering wordt bereikt door een contour in een zitkussen. De contouren van het zitkussen moeten de stabiliteit en balans voor de functie en positionering verbeteren, zodat uitstekende botten gecorrigeerd of ondersteunt worden. Als de contour in het zitkussen niet voldoende is, dan kunnen er extra positioneringselementen gebruikt worden om te zorgen voor een beter steunvlak en dus betere stabiliteit.
Effecten op de integriteit van de huid
De huid heeft het zwaar te verduren bij langdurig zitten. Maar tegen welke effecten moet je de huid beschermen?
Vochtigheid en warmte
Bij de meeste rolstoelgebruikers hebben vochtigheid en warmte een negatief effect op de huid, waardoor de kans groter is dat de huid beschadigd wordt. De gekozen materialen van het zitkussen en de hoezen zullen dit risico aanzienlijk beïnvloeden.
We zullen een keuze moeten maken uit deze materialen, afhankelijk van het beoogde doel, maar de algemene feiten zijn:
- materialen zoals schuim en lucht zorgen niet voor ventilatie onder het zitvlak. Daarom zal het lichaam natuurlijk gaan zweten als je op een schuimkussen zit, waardoor het risico op beschadiging van de huid toeneemt. Daarentegen zorgt gel en vloeistof voor warmteafgifte, waarbij een balans wordt gehandhaafd met betrekking tot de temperatuur van het zitvlak en het zitkussenmateriaal.
- de meest gebruikte materialen voor zitkussenhoezen zijn stretchstof, luchtdoorlatende stof en incontinentiemateriaal. Over het algemeen moet de hoes van het zitkussen lucht laten doorstromen. Het materiaal dat wordt gebruikt in een incontinentiemateriaal laat dit niet toe, omdat het ondoordringbaar is voor vocht maar ook voor lucht. Bij stretchstof is vochtregulering mogelijk, netzoals bij een luchtdoorlatende stof, maar daarbij kan warmte ook worden overgedragen en vocht worden verwijderd.
Druk
Drukpunten is een van de grootste vijanden van rolstoelgebruikers. Het voorkomt dat het bloed vrij kan circuleren naar de huid en het weefsels, vooral in de gebieden waar botten prominent aanwezig zijn.
Als een gebruiker veel tijd doorbrengt zonder enige verandering van houding dan kan de druk de huid beschadigen. Decubitus kan dan een nachtmerrie zijn en de behandeling hiervan is kostbaar, niet eenvoudig en duurt heel erg lang!
Als drukverdeling het belangrijkste doel is van jouw zitkussen in je rolstoel, dan moet er goed gekeken worden naar de drukverdelende werking van het materiaal.
- Zitkussens met foam/schuim zijn bedoeld voor gebruikers die niet veel huidbescherming nodig hebben, met weinig risico op huidbeschadiging en die zelfstandig in staat zijn te gaan verzitten.
- Zitkussens met air/lucht (indien correct opgeblazen) of fluid/vloeistof (indien de vloeistof correct is geplaatst) zorgen voor een superieure drukverdeling, zodat het uitstekende opties zijn wanneer de gebruiker een hoog risico op decubitus heeft en niet in staat is om zelfstandig te gaan verzitten.
Schuifkrachten & wrijving
Schuifkrachten en wrijvingen zijn ook factoren die aanleiding kunnen geven tot decubitus. Dit kan gebeuren wanneer de rolstoelgebruiker niet voldoende stabiliteit heeft en in de rolstoel schuift of herhaalde bewegingen maakt tegen het steunvlak, zoals transfers, positiewijzigingen, enz.
Dat is de reden waarom de stabiliteit van de gebruiker en het oppervlaktemateriaal heel belangrijk zijn om beter om te kunnen gaan met schuifkrachten en wrijving.
Effecten op comfort en zittolerantie
Jouw eigen comfort moet ook een belangrijk doel zijn. Afhankelijk van de specifieke situatie moet het worden gecombineerd met andere doelen zoals positionering of huidbescherming. Hoewel comfort iets subjectiefs is, is dit essentieel wanneer je zittolerantie een probleem is. Met zittolerantie wordt comfort in de tijd bedoeld. Datgeen wat op dit moment comfortabel zit moet over een uur of een dag ook nog comfortabel zijn.
Geef zoveel mogelijk feedback aan je therapeut of adviseur, zodat hij/zij ervoor kan zorgen dat je zittolerantie (en dus je comfort) verhoogd wordt.
De kwaliteit van leven wordt direct beïnvloed door de keuze van jouw zitsysteem en hoe dit bij je past. Dus het is een hele belangrijke beslissing die een individuele beoordeling vereist. We raden je aan om je te laten begeleiden door je therapeut en/of fysiotherapeut, zodat hij/zij je kan adviseren over de juiste oplossingen om de kwaliteit van jouw leven op peil te houden.
Bij Sunrise Medical vind je een breed assortiment aan zitkussens. Deze zijn gemaakt van verschillende materialen en in meerdere maten te krijgen, dit zorgt ervoor dat je de beste uitrusting kan vinden om aan jouw zitdoelen te voldoen.