Tips voor een rolstoeltoegankelijke keuken [+ infographic]

Een nieuwe keuken! Leuk maar ook spannend, want het is een heel project. De gemiddelde keuken gaat zo’n 15 tot 20 jaar mee en is een flinke investering. Het loont dus om je goed te laten adviseren over het ontwerp en de uitvoering.
Dat geldt zeker als je speciale voorzieningen wilt treffen om je keuken rolstoeltoegankelijk te maken.

Wat is er nodig om de keuken en keukenapparatuur zo toegankelijk mogelijk te maken voor het gezinslid met een rolstoel? We geven je graag wat tips over werkhoogtes, afmetingen, indeling en manoeuvreerruimte voor rolstoelers. Maar elk persoon en elke rolstoel is anders. Jij weet vaak zelf het beste wat je wel of niet kan en niet onbelangrijk, wat je rolstoel kan. Want het maakt nogal een verschil welk type handbewogen of elektrische rolstoel je hebt. Wat enorm scheelt is een rolstoel met sta-op- of hoog/laag-functie. Daarmee kan je je bereik aanzienlijk vergroten, waardoor je bijvoorbeeld dezelfde aanrechthoogte kan gebruiken als je staande huisgenoten.

We raden je aan een keukenbedrijf in te schakelen dat is gespecialiseerd in aangepaste en (rolstoel)toegankelijke keukens. Zij kunnen je helpen om de keuken te realiseren die past bij je keukenwensen, gezinssamenstelling, fysieke beperkingen en budget.

Een goede keuken is toekomstbestendig, duurzaam en geeft jarenlang gemak en plezier!

Wat is de beste indeling voor een rolstoeltoegankelijke keuken?

Een keuken is een veelzijdige ruimte voor opslag en bereiden van eten en drinken. Je haalt er een glas fris, zet een kop koffie of thee, smeert een boterham, kookt een maaltijd, of je leeft je helemaal uit met taarten bakken en misschien wel een vijfgangenmenu voor vrienden. En na afloop ruim je alle gereedschap, apparatuur en afval weer op.

Een keuken moet functioneel, veilig en hygiënisch zijn, dus ook makkelijk schoon te maken. Het is handig om onderscheid te maken tussen verschillende werkzones: zones voor voorraad, opbergen, voedselbewerking, koken, bakken, spoelen en afval.

In een aangepaste keuken is voldoende manoeuvreerruimte voor je rolstoel. Bovendien staat alles wat je nodig hebt binnen handbereik en kan je overal bij, met of zonder rolstoel. Je kan alles overzien en makkelijk heen en weer tussen de verschillende werkzones. Om die reden wordt vaak gekozen voor een L-vormige of U-vormige keuken.

Basiseisen voor een goede toegankelijkheid en werkbaarheid

In een aangepaste keuken moet je met je rolstoel optimaal kunnen bewegen en manoeuvreren. Daarom moet er voor elke werkzone een vrije ruimte zijn. Ga uit van een denkbeeldige cirkel met een diameter van 150 cm waarin je met je rolstoel makkelijk 360° kan draaien. Gebruik je een trippelrolstoel, dan is het circa 100 cm. De vrije doorgang tussen werkzones onderling moet minimaal 90 cm zijn.

Andere eisen voor een goede toegang en voor veilig en goed gebruik van een aangepaste keuken:

• houd voor de toegangsdeur een minimale breedte van 90 cm aan (minder kan ook maar is krap). Kies de meest praktische draairichting (binnen/buiten), scharnierzijde (links/rechts) of kies eventueel voor een schuifdeur. Soms is een doorgang zonder deur een goede oplossing.
• voor het openen van een keukenkast, keukenlades of koelkast is naast het keukenelement (aan de kant waar de deur opent) een manoeuvreerruimte nodig van 80 cm breedte en 150 cm diep.
• voorkom scherpe randen en hoeken. Dat is handiger en veiliger. Het verkleint bovendien de kans op stoten en beschadigingen van je nieuwe keuken.
• kies voor een vloer met antisliplaag waarop je rolstoel voldoende grip heeft, zowel bij een droge als natte vloer. De vloer is bij voorkeur geheel vlak en drempelvrij.

Welke hoogtes en dieptes hebben rolstoeltoegankelijke keukenkastjes en aanrecht?

Keukenkastjes, keukenlades en een aanrecht met de juiste hoogte en diepte zijn belangrijk voor maximaal comfort en veiligheid in de keuken. Gelukkig zijn er steeds meer keukens met (vooral in hoogte) verstelbare elementen. Niet alleen het aanrechtblad, maar ook de spoelbak, kookplaat en zelfs kastjes kunnen worden uitgevoerd in een (elektrisch of via een slinger) in hoogte verstelbare variant. Los daarvan kan je de volgende algemene richtlijnen aanhouden:

• een rolstoeltoegankelijk aanrecht is onderrijdbaar en heeft een werkhoogte van circa 70 tot 80 cm. De diepte van het werkblad is maximaal 60 cm
• een onderrijdbare aanrecht, gootsteen of kookplaat biedt een ruimte van minimaal 80 cm breed, 70 cm hoog en 60 cm diep voor het onderrijden van een rolstoel
• spullen in keukenkastjes of keukenlades staan op een hoogte van 40 tot 140 cm
• kies voor een ondiepe spoelbak van maximaal 11 cm diep.

Overige ontwerptips voor optimaal gemak en comfort

• Keukenlades zijn meestal handiger dan lage keukenkasten. Dit geldt ook voor koelkasten en vaatwassers met lades.
• Hoge keukenkasten zijn vaak slecht en beperkt bruikbaar. Kies voor scharnieren die ver opendraaien (165 tot 180°), zodat je minder last hebt van het kastdeurtje.
• Kies voor praktische handgrepen zodat je kastdeuren en lades makkelijk open krijgt. Er zijn ook grepen die je zelfs met gesloten vuist kan gebruiken.
• Kies voor een keukenkraan die je met één hand kan bedienen (een zogenaamde eengreepsmengkraan). Als je wilt kan je ook kiezen voor een kraan met sensor. Verder kan een kraan met een flexibele slang, uittrekbare kop of een kraan van het type spoeldouche heel handig zijn.
• Let op de bediening van de kookplaat en andere apparaten: zijn knoppen of toetsen voor jou goed te bereiken en te bedienen? Voor tiptoetsen is weinig kracht nodig. Afhankelijk van je handfunctie kan het ook fijn zijn om te kiezen voor apparaten met grote bedieningsknoppen. Ben je slechtziend, dan is het ook handig als je knoppen op de tast kan vinden. Knoppen of toetsen op de voorzijde van het werkblad in plaats van bovenop het werkblad of de kookplaat zijn vaak handiger en veiliger.
• Als je moeite hebt om stekkers in of uit het stopcontact te halen, besteed hier dan ook aandacht aan in het ontwerp. Plaats stopcontacten op een hoogte van 85 tot 120 cm en vermijd plaatsing in een onbereikbare hoek of achterwand.
• Kies bij voorkeur voor geïntegreerde keukenapparatuur op ooghoogte. Wordt een magnetron of (combi)oven zowel gebruikt door zittende als staande gebruikers, houd dan de laagste ooghoogte aan.
• Denk in werkzones, dus plaats bijvoorbeeld de vaatwasser in de buurt van de gootsteen.
• Ga je voor een koelvriescombinatie, kies dan voor een model waarbij de vrieslades onderin zitten.

Hoe jouw of jullie ideale keuken eruitziet is van vele factoren afhankelijk. Je budget speelt natuurlijk een belangrijk rol, want keukens – en zeker aangepaste keukens – zijn niet goedkoop. Een keuken van duurzame materialen die lang meegaat is niet alleen beter voor het milieu, maar uiteindelijk ook voor je portemonnee. Je kan proberen om via de WMO of WLZ in aanmerking te komen voor een financiële tegemoetkoming. Maar houdt er rekening mee dat de overheid terughoudend is en gericht is op de goedkoopste adequate voorziening.

We wensen je veel plezier met je nieuwe keuken!