Het moederschap met een lichamelijke beperking

Zwangerschap, je eerste kind… stel je voor! Een fantastische, overweldigende gedachte. Iets om met spanning en ongeduld naar uit te kijken. Kinderen krijgen en grootbrengen is een prachtig avontuur vol emotie en uitdaging. Is dit avontuur ook weggelegd voor moeders (of vaders) met een beperking? Natuurlijk! Al maakt dat het soms wel complexer.

De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens stelt dat ieder mens vrij en met gelijke rechten wordt geboren. Dat betekent ook dat iedereen recht heeft om een gezin te stichten en kinderen te krijgen. Waarom krijgen mensen die met een beperking leven dan toch zo vaak te maken met vooroordelen en negatieve reacties op het moment dat zij een kind willen?

Algemene misvattingen

Hardnekkige stereotiepe misvattingen zorgen voor een onjuiste beeldvorming rond ouderschap en handicap. Veel mensen denken – niet geremd door enige kennis van zaken! – dat je niet goed voor kinderen kan zorgen als ze je in een rolstoel zien. Ze vinden dat een beperking, een veilige zwangerschap en opvoeding niet samengaan en dat het onverantwoord is voor moeder en kind. Ze kijken bedenkelijk of stellen kritische vragen die ze een ander niet zouden stellen. Of ze vinden het ‘zo knap van je!’. Maar als iemand zelfstandig genoeg is om voor zichzelf te zorgen, kan die toch ook voor een kind zorgen?

Dat was ook de gedachte van Monique Wijnen (klik op de link voor meer informatie over Monique), hoofdredacteur van Support Magazine en moeder van peuter Serena. ‘Ik keek naar alles wat ik deed en kon, en ik dacht: dan moet een kind verzorgen en opvoeden toch ook lukken?’

Ouders met een beperking staan de ontwikkeling en het geluk van kinderen niet in de weg. Integendeel! Ze leren al vroeg empathie, inlevingsvermogen en zelfstandigheid. En dat maakt betere mensen van ze. Een onderzoek van de Bar-Ilan Universiteit onderschrijft dit: kinderen van ouders met een zintuigelijke beperking scoorden hoger op het gebied van emotionele intelligentie dan andere kinderen.

Ook Moniques dochter Serena groeit op als een leuke, zelfstandige peuter. ‘Kinderen zijn flexibel. Onze manier van met elkaar omgaan is goed voor haar gevoel voor eigenwaarde. Ik vertrouw en respecteer haar, waardoor ze ook op zichzelf durft te vertrouwen. Ik ben meer dan andere moeders aangewezen op onderhandelen. Kinderen zijn net spiegeltjes: hoe rustiger je zelf blijft, hoe rustiger je kindje ook reageert. Pas zei een vriendin (een pedagoog) dat ze haar dochter liever aan mij zou toevertrouwen dan aan de kinderopvang. Dat vind ik een mooi compliment!’

Praktische aanpassingen en hulpmiddelen

‘Durven aanpassen, dingen op je eigen manier doen en hulp zoeken’, dat is voor veel vaders en moeders met een beperking het geheim achter een succesvolle opvoeding en verzorging. Hoe je iets doet maakt niet uit, als het voor jou en je kind maar werkt, toch?

Volgens een Amerikaanse studie, Mothers With Physical Disability: Child Care Adaptations at Home, ondervinden moeders vooral hinder van hun fysieke beperking wanneer hun kind ‘s nachts zorg nodig heeft. Op de momenten dat ze kinderen in bad doen en wanneer ze hun kind van de ene plek naar de andere moeten dragen (of op een andere manier verplaatsen).  

Uit de studie blijkt ook dat ouders prima in staat zijn om oplossingen hiervoor te vinden (al dan niet met de hulp van een ergotherapeut). Ze maken gebruik van aangepaste meubels (kinderbedje, commode of box), aangepaste kinderkleding (bijvoorbeeld met klittenbandsluiting) en hulpmiddelen (zoals speciale kinderzitjes of kussens). Daarnaast is het ook een kwestie van aanpassingen van activiteiten, van de dagindeling of woningindeling. Jonge kinderen slapen bijvoorbeeld naast hun ouders (al dan niet in een eigen bedje). En moeten ze in bad? Dan zijn daar ook allerlei handigheidjes voor te bedenken. Of misschien wordt dat een taak van papa of oma. Kinderen kunnen al vroeg leren om mee te werken. Bijvoorbeeld door in de rolstoel op schoot te komen zitten voor vervoer van de ene naar de andere plek.

Neem het voorbeeld van Monique Wijnen. ‘Ik heb in het begin echt de tijd genomen om mijn eigen routine te vinden en oplossingen uit te dokteren. Ik kon voor de verzorging terugvallen op Fokus-assistentie, maar dat is nauwelijks nodig geweest. Daar ben ik heel blij om.' Ze heeft veel steun aan haar slimme hulphond Santi. Voorop haar rolstoel stond een Max-Cosi op een draaischarnier. Als Monique goed in de rolstoel zat, trok Santi de Max-Cosi met Serena erin naar haar toe. ‘En mijn dochter kreeg de eerste anderhalf jaar leuke stevige tuinbroekjes aan die ik met mijn tanden kon vastpakken om haar zo op te tillen.’

Een ergotherapeut kan je helpen om ook voor jou passende oplossingen te vinden en om fysieke taken veilig uit te voeren met minimale inspanning en de juiste belasting voor moeder en kind.

Hoe is het om een ​​moeder te zijn met een beperking?

Tijd voor wat inspirerende verhalen van jonge ouders die het avontuur al zijn aangegaan. Nieuwsgierig? De lijst hieronder bevat interessante leestips voor (toekomstige) ouders met een beperking. Naast ervaringsverhalen vind je er ook de praktische tips.

Mama blogs van Kyra Muijtjens via Baby Stuf

Kyra Muijtjens, rolstoelgebonden door een spierziekte, schrijft in haar blogs op babystuf.nl heel open en pakkend over haar ervaringen met zwangerschap en ouderschap.

Rollende moeders een korte documentaire door Ymke Kelders

De interviews in Rollende moeders draaien om de beeldvorming rond moeders met een beperking. Ymke Kelders onderzoekt hoe dat beeld zich heeft ontwikkeld sinds haar ‘rollende moeder’ haar begin jaren negentig op de wereld zette. Hoe zien de moeders zichzelf, wat stoort ze in de algemene beeldvorming en wat doe je eraan om het te verbeteren?

De kracht van mijn onmacht door Joy van der Stel

Joy van der Stel is vanaf haar geboorte zwaar spastisch en gebruikt een elektrische rolstoel. Tegelijk leidt ze een druk leven als moeder en ondernemer. In het boek De kracht van mijn onmacht vertelt Joy over haar levenspad, keuzes en ervaringen als persoon (en moeder) met een anderswerkend lijf.

Opvoeden met een handicap via Stichting Intermobiel

Opvoedenmeteenhandicap.nl (ondergebracht op de website van Stichting Intermobiel) is een initiatief van Jo-Ann Snel, moeder met een elektrische rolstoel. Klik op de link voor ervaringsverhalen van ouders met een lichamelijke beperking en hun partners, voor praktische tips en handige links.

Ervaringsverhalen moederschap door de vereniging Persephone

Persephone vzw is een Vlaamse vereniging die opkomt voor de rechten van vrouwen met een handicap of chronische invaliderende ziekte. ‘Recht op moederschap’ is één van de thema’s die aan bod komt.

Lees de ervaringsverhalen van Machtelt en Nathalie die in weekblad Flair gepubliceerd zijn.

Tips en adviezen voor ouders en verzorgers met een beperking door Rijndam Revalidatie

Op de website van Rijndam Revalidatie vind je een pagina vol waardevolle praktische tips over kinderverzorging door ouders met een beperking.

In eigen hand door Lilian Wolthuis-Droste

Hoe zorg je voor je kinderen als je functioneel éénarmig bent? Lilian Wolthuis-Droste (ervaringsdeskundige met een éénzijdige verlamming) schreef een handboek over baby- en peuterverzorging voor éénhandigen toen ze er tijdens haar zwangerschappen achter kwam hoe weinig informatie hierover beschikbaar is.

Het boek is te bestellen via een e-mail aan ineigenhand@home.nl, meer informatie vind je op ineigenhand.eu.

Uit al deze verhalen wordt wel duidelijk dat een lichamelijke beperking géén beperking hoeft te zijn om een goede ouder te worden voor je kinderen. Natuurlijk zijn er uitdagingen, maar er zitten ook voordelen aan een ouder met een lichamelijke beperking. Je geeft kinderen een andere kijk op de wereld mee. Dat verrijkt hun leven en helpt ze om zich tot mooie, tolerante, sociale en zelfstandige personen te ontwikkelen!