Delen:
Take it offline!
This Education in Motion resource is also available as a printable PDF.
Downloaden PDF
Een van de eerste en belangrijkste factoren, waarmee je rekening moet houden bij het kiezen van een elektrische rolstoel, is de positie van het aandrijfwiel. Deze beslissing heeft namelijk invloed op de prestaties van de elektrische rolstoel op vele vlakken zoals bij obstakels, heuvels, hogere snelheden of op oneffen terrein. Ook het rijgedrag in kleine ruimtes is sterk afhankelijk van het type aandrijving.
Inmiddels kunnen rolstoelfabrikanten vier soorten aandrijfwielposities maken op hun elektrische rolstoelen. De plek van het aandrijfwiel wordt beschreven in relatie tot de zithouding van de gebruiker.
Aandrijfwielen
Per type wielaandrijving zal ik omschrijven wat de voor- en nadelen zijn van deze aandrijving voor wat betreft de rijeigenschappen.
Welk type wielaandrijving het meest geschikt is voor een cliënt, is te bepalen aan de hand van deze omschrijvingen:
- Elektrische rolstoelen met achterwielaandrijving (RWD)
- Elektrische rolstoelen met hybride wielaandrijving (HWD)
- Elektrische rolstoelen met midwielaandrijving (MWD)
- Elektrische rolstoelen met voorwielaandrijving (FWD)
Echter is de keuze zeer persoonlijk. Een cliënt zal de wielaandrijving dus altijd zelf uit moeten proberen. Wanneer een bepaald type wielaandrijving het meest geschikt is voor een cliënt, maar deze daar niet op een natuurlijke manier mee wegrijdt, is het mogelijk om lessen aan te vragen bij een ergotherapeut.
Wanneer een cliënt al gebruik maakt van een elektrische rolstoel zal deze niet snel of eenvoudig willen wisselen van type wielaandrijving, omdat hij/zij dan weer helemaal opnieuw moeten leren rijden met het nieuwe type aandrijving.
Achterwielaandrijving (RWD)
Bij een elektrische rolstoel met achterwielaandrijving worden de achterwielen aangedreven (zoals de naam al doet vermoeden) en zijn de voorwielen vaak zwenkwielen. Het draaipunt van deze rolstoel bevindt zich altijd tussen de aandrijfwielen en zwenkt aan de voorkant uit en zorgt in het algemeen voor een grotere draaicirkel.
De meeste vervoersmiddelen die mensen gebruiken hebben achterwielaandrijving, van de eerste driewieler tot aan een auto, en zijn het de voorwielen die manoeuvreren.
Elektrische rolstoelen met achterwielaandrijving staan bekend om zijn goede en comfortabele rijeigenschappen bij buitengebruik. Ze zijn vanuit zichzelf koersvast en zeer goed in staat om heuvels op te rijden, omdat het zwaartepunt zich verplaatst naar de aandrijfwielen. Daarnaast zijn ze zeer geschikt om op hoge snelheid mee te rijden.
Voor het gebruik binnenshuis wordt een achterwielaandrijving meestal als minder geschikt ervaren. Dit komt voornamelijk door de grote draaicirkel. Deze draaicirkel zorgt ervoor dat er veel ruimte nodig is om te kunnen manoeuvreren. Tijdens het testen is het raadzaam om vooral de kleinere ruimtes zoals de hal, toilet, badkamer en keuken uit te proberen.
Cliënten die veel en lang buiten rijden hebben voordeel bij een elektrische rolstoel met achterwielaandrijving. Mensen die moeite hebben met het besturen van een elektrische rolstoel kunnen veel voordeel hebben met dit type wielaandrijving.
Belangrijke kenmerken van een elektrische rolstoel met achterwielaandrijving
- Zeer stabiel rijgedrag
- Goed in het nemen van obstakels/drempels
Hybride wielaandrijving (HWD)
Deze aandrijving is relatief nieuw! De elektrische rolstoel combineert de voordelen van een achterwiel- en midwielaandrijving met elkaar.
De aandrijfwielen van een hybride rolstoel bevinden zich verder onder het lichaam van de cliënt en de rolstoel is standaard uitgevoerd met twee intelligente anti-tip wielen. Deze anti-tip wielen zorgen samen met de unieke, instelbare vering ervoor dat alle zes de wielen altijd in contact blijven met de grond, wat zorgt voor een verhoogd rijcomfort en een veilige en stabiele elektrische rolstoel voor de cliënt.
Een hybride rolstoel rijdt zeer intuïtief, omdat het draaipunt van de rolstoel bijna op hetzelfde punt zit als het draaipunt van het bovenlichaam van de cliënt. De draaicirkel is stukken kleiner dan een elektrische rolstoel met achterwielaandrijving, wat hem meer geschikt maakt voor het rijden binnenshuis.
Cliënten die vooral veel voordeel hebben bij een hybride aandrijving zijn diegene die een verhoogde behoefte hebben aan comfort en vering, maar toch op zoek zijn naar een zo compact mogelijke rolstoel. Wanneer er gebruik gemaakt wordt van alternatieve bedieningen kan een hybride aandrijving echt een voordeel zijn voor de rijeigenschappen.
Daarnaast is dit type aandrijving ideaal voor gebruikers die een elektrische rolstoel met achterwielaandrijving gewend zijn, maar die kleiner gaan wonen en daarom gebaat zijn bij een kleinere draaicirkel of die overstappen naar een alternatieve bediening kunnen veel voordeel halen uit een hybride wielaandrijving.
Belangrijke kenmerken van een elektrische rolstoel met hybride wielaandrijving
- Zeer hoog rijcomfort
- Hoge stabiliteit en wendbaarheid
Midwielaandrijving (MWD)
Een elektrische rolstoel met midwielaandrijving heeft de aandrijfwielen in het midden, recht onder de gebruiker en de zwenkwielen zitten voor en achter. Het draaipunt zit tussen de aandrijfwielen en zorgt ervoor dat draaien met deze elektrische rolstoel natuurlijk overkomt. Hierdoor wordt het rijden met een midwielaandrijving als zeer intuïtief ervaren.
Dit type wielaandrijving heeft de kleinste draaicirkel van allemaal en maakt hem geschikt voor kleine ruimtes in huis. De cliënt moet begrijpen dat de voor- en achterwielen zwenken en daarmee rekening moet houden bij het nemen van bochten of het wegrijden bij een muur.
De zwenkwielen zorgen ervoor dat de elektrische rolstoel stabiel blijft tijdens het rijden. Vergelijk een midwielaandrijving maar met een Segway met veiligheidswieltjes voor en achter. Wanneer de zwenkwielen via een starre verbinding waren gemonteerd was het niet mogelijk om een drempel over te gaan en zal de rolstoel doorslippen wanneer er door een kuil wordt gereden. Om die reden is een midwielaandrijving altijd uitgevoerd met een zeer geavanceerde veersysteem. Deze zorgen ervoor dat de aandrijfwielen ten alle tijden contact blijven houden met de grond en dat indien nodig de voorwielen worden opgetild zonder dat de rolstoel omvalt, bijvoorbeeld voor het nemen van een drempel.
De meest geavanceerde elektrische rolstoelen met midwielaandrijving beschikken ook over een anti-pitch systeem. Dit systeem zorgt door ingenieuze mechanica dat de rolstoel niet te ver in zijn voorvering duikt bij het afremmen. Hierdoor kantelt de rolstoel niet naar voren wat zorgt voor een veilig gevoel bij de cliënt.
Cliënten die klein wonen of die moeite hebben met het rijden met andere typen wielaandrijvingen hebben veel voordeel bij een elektrische rolstoel met midwielaandrijving.
Belangrijke kenmerken van een elektrische rolstoel met midwielaandrijving
- Intuïtief om mee te rijden
- Meest compacte draaicirkel
Voorwielaandrijving (FWD)
Bij een elektrische rolstoel met voorwielaandrijving worden de grote voorwielen aan de voorkant van de rolstoel aangedreven. Het draaipunt zit tussen de aandrijfwielen en zorgt ervoor dat de achterzijde van de rolstoel uitzwenkt. Cliënten zullen hier wellicht aan moeten wennen, behalve als ze in het verleden een vorkheftruckchauffeur zijn geweest.
Qua rijcomfort buiten heeft dit type wielaandrijving nogal een stigma, echter door bepaalde technieken door te ontwikkelen, zoals de gyroscoop, is een voorwielaandrijving zeer geschikt voor het rijden met hoge snelheid en volledig koersvast.
De keuze voor een elektrische rolstoel met voorwielaandrijving wordt grotendeels bepaald door de zithouding en persoonlijke voorkeur van de cliënt zelf.
Belangrijke kenmerken van een elektrische rolstoel met voorwielaandrijving
- Vaak de beste oplossing bij afwijkende zithoudingen
- Wendbaar en heel stabiel
Zithouding
Om een elektrische rolstoel goed te laten rijden is het belangrijk dat de gewichtsverdeling optimaal is. Er moet voldoende gewicht zijn op de aandrijfwielen om voldoende tractie te hebben, maar ook genoeg gewicht op de zwenkwielen voor een goede stabiliteit.
De zithouding die een cliënt heeft kan van grote invloed zijn op de keuze van het type onderstel. Iemand met een korte bovenbeenlengte, zou meer geholpen zijn met voorwielaandrijving, net zoals iemand die altijd met een grote kniehoek zit zoals lengte compenserende beensteunen. Uiteindelijk bepaald de positie van het zwaartepunt van het lichaam in een zittende houding de meest logische plek voor de aandrijfwielen. Ook een zit- of rugorthese zal een grote invloed hebben, net zoals een (voorkeurs)houding met een grote rughoek of een standaard kanteling.
Probeer tijdens een passing de gewichtsverdeling van de cliënt voor te stellen en visualiseer die verdeling boven de diverse aandrijftypes.
Naast de zithouding kan ook de mogelijkheid van een transfer van belang zijn voor het type onderstel. Wellicht kunnen de zwenkwielen bij een achterwielaandrijving in de weg zitten bij een staande transfer of zorgt een onderstel met midwielaandrijving er voor dat de tillift niet vanaf de zijkant aangereden kan worden, zoals gebruikelijk (en noodzakelijk) voor een cliënt.
Begeleidersbediening
Het laatste wat ik wil behandelen voor de keuze van het onderstel wordt nog weleens vergeten. Wanneer er een begeleider is die de elektrische rolstoel ook bediend kan het belangrijk zijn om hier rekening mee te houden. De afweging van dit aspect hangt natuurlijk af van de frequentie en duur dat de begeleider de bediening gebruikt en de invloed die een afwijkende keuze zal hebben voor de cliënt.
De afstand tussen het draaipunt van de begeleider en het draaipunt van de rolstoel bepaalt het comfort waarmee de begeleider de rolstoel kan bedienen terwijl hij/zij er zelf achter moet lopen.
Bij een onderstel met achterwielaandrijving is de afstand het kleinst en dus het meest geschikt voor een begeleidersbediening. Omdat een elektrische rolstoel met voorwielaandrijving aan de achterzijde uitzwenkt moet de begeleider bij het nemen van een bocht helemaal om de draaicirkel van de rolstoel heen lopen wat zeer onprettig kan zijn.
Keuze voor het juiste onderstel
Voor elk gebruiker is er een oplossing! Er is best wel veel keuze en welke aandrijving is nu het beste? De rijeigenschappen, het comfort en gebruik buiten- en binnenshuis kunnen een aardig beeld geven welke aandrijving het beste is. Vergeet ook niet de zithouding en daarmee het zwaartepuntsverdeling te bekijken, net zoals de mogelijkheid tot het nemen van transfers en het eventuele gebruik van een begeleidersbediening.
Met onderstaand tabel heb je een eenvoudig overzicht van de rijprestaties van de verschillende aandrijvingen.
Zoals je hebt kunnen lezen kunnen veel factoren invloed hebben op de keuze van het onderstel, maar het belangrijkste van alles is nog wel het gevoel en de persoonlijke voorkeur van de cliënt!