Het adviseren van een betrouwbare draadloze hoofdbesturing voor een elektrische rolstoel

Hoofdbesturingsoplossingen voor elektrische rolstoelen: eerst wat achtergrondinformatie

Bedieningssystemen waarbij een elektrische rolstoel wordt aangestuurd via hoofdbewegingen bestaan al bijna net zo lang als elektrische rolstoelen zelf. Pneumatische of ‘zuig- en blaas’-technologie, die haar oorsprong vond in de omgevingsbedieningen uit de jaren ‘60 (1), maakte het mogelijk om een elektrische rolstoel te bedienen door aan een rietje te zuigen of erop te blazen (2). De gedefinieerde ademgestuurde inputs werken hierbij als 4 schakelaars waarmee de rolstoel wordt bediend (3). 

Dit systeem wordt nog steeds toegepast, maar het vereist een goede adembeheersing en veel geduld om de niet-proportionele bewegingen van de elektrische rolstoel te leren kennen (ja/nee in een specifieke richting in plaats van subtiele gelijkmatige bediening via 360 graden). Daarnaast vinden sommige cliënten de aanwezigheid van een rietje storend. Kort na de introductie van de zuig- en blaastechnologie werd het met diverse kinbesturingsvarianten mogelijk om een volledig proportionele joystick te monteren op kinhoogte. Voor een intuïtievere bediening waarbij de snelheid en richting nauwkeurig de bewegingen van de joystick volgden. (4) Maar ook deze bedieningsoptie kan nog steeds lastig zijn. Zo kan een kinbesturing ‘wegschuiven’, oncomfortabel/vermoeiend zijn of voor huidirritatie zorgen.

Later boden hoofdbesturingen, zoals een hoofdbesturing met schakelaars, de mogelijkheid om een elektrische rolstoel te bedienen zonder dat er storende onderdelen voor het gezicht van de cliënt zaten. Bijkomend voordeel was dat in sommige gevallen ook de controle verbeterde. Maar de proportionaliteit van een kinbesturing ging daarbij verloren. Meer recent zie je ook hoofdbesturingen in een hoofdsteun die zorgen voor een volledig proportionele, subtiele bediening. Deze maken gebruik van kracht- en nabijheidssensoren die apart kunnen worden geprogrammeerd.

Deze nieuwste generatie hoofdbesturing is zeer innovatief, al zijn er ook beperkingen. Over het algemeen is het bij een hoofdbesturing makkelijker om voor een consistente positionering te zorgen dan bij een kinbesturing, maar ook deze kan verschuiven. Bijvoorbeeld bij gebruik van een tillift of als er te ruw mee wordt omgegaan. Wanneer cliënten de positie van hun hoofd gedurende de dag vaak veranderen, sluit deze mogelijk niet meer goed aan om de rolstoel te kunnen bedienen. Laterale hoofdsteun pads kunnen voor steun en ontspanning zorgen, maar ogen vaak wel omvangrijk.

Bluetooth draadloze headset: de Switch-It Vigo hoofdbesturing

Dit nieuwe type draadloze rolstoelbediening, in de vorm van een headset, maakt het mogelijk om een elektrische rolstoel volledig draadloos te bedienen. Met behulp van bluetooth-technologie kunnen zowel de rolstoel als de zitfuncties worden bediend.

Hoe werkt het?

De Switch-It Vigo hoofdbesturing biedt op basis van een gyroscoop en bluetooth een draadloze, proportionele hoofdbesturing geïntegreerd in een headset. Kleine gyroscoop-sensoren registreren de hoofdbewegingen in drie richtingen. De headset stuurt deze informatie vervolgens via bluetooth door naar een kleine ontvanger die is gekoppeld aan de Omni2-bedieningskast - een display dat standaard wordt gebruikt bij alle speciale input devices (bedieningsmodules) op onze elektrische rolstoelen. 

De informatie over hoofdbewegingen zorgt voor een soepele, volledig proportionele rijervaring. Net als met andere bedieningen kan met de Vigo headset ook een smartphone worden bediend, via bluetooth. Maar in de headset zit ook nog een kleine microfoon voor een heldere spraakontvangst. Verder beschikt de Vigo over eigen software. Hierdoor is het mogelijk om de geprogrammeerde persoonlijke instellingen te finetunen, via een dongle die je in de USB-poort van een computer steekt. De cliënt kan via deze dongle ook een muis bedienen, zonder dat hiervoor verdere programmering van de rolstoelbesturing nodig is, zoals dit bij andere speciale inputapparaten wel het geval is.

Voor wie is de Vigo hoofdbesturing bedoeld?

Zoals veel hoofdbesturingsopties biedt de Vigo headset de mogelijkheid om zelf een elektrische rolstoel te bedienen door cliënten die een redelijk tot goede controle hebben over de bewegingen van hun hoofd en hierbij geen pijn ervaren, maar een joystick niet met een hand/elleboog of voet kunnen bedienen.

Het voordeel is dat de Vigo gedurende de dag opnieuw kan worden gekalibreerd. Daardoor blijft de rolstoel ook bij een houdingswisseling goed functioneren. De besturing werkt op basis van kleine, subtiele bewegingen. Daarmee is deze vooral geschikt voor mensen met voldoende bewegingsmogelijkheden met het hoofd. 

Hoewel subtiele bewegingen voldoende zijn voor de bediening, moet de cliënt het hoofd consistent kunnen bewegen zonder pijn: cervicale flexie/extensie en laterale cervicale flexie in elke richting. De module is licht en zit niet vast aan de elektrische rolstoel, er is geen risico dat de positie van de module onbedoeld wordt veranderd door zorg en/of familieleden. Omdat de headset licht is, moet deze direct na gebruik veilig worden opgeborgen om beschadiging te voorkomen. Een vaste routine is hierbij belangrijk. Ook moeten de batterijen elke nacht worden opgeladen (via standaard mini-USB). Voorbeelden van diagnoses van mensen bij wie de Vigo goed werkt, zijn:

• Dwarslaesie (Spinal Cord Injury - SCI)
• Hersenaandoening (Cerebrale Parese - CP)
• Multiple Sclerose (MS)
• Traumatisch hersenletsel (TBI)
• Niet-aangeboren hersenletsel (Cerebro-Vasculair Accident CVA)
• Perifere zenuwletsels
• Amyotrofe Laterale Sclerose (ALS)
• Motorneuronziekte (MND)

Met welke klinische aspecten moet je verder rekening houden?

De Vigo headset biedt geen ondersteuning voor het hoofd. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de elektrische rolstoel is voorzien van een goed passende hoofdsteun. Zo kan de cliënt het hoofd laten rusten wanneer de rolstoel stilstaat en voor positionering tijdens het rijden. De headset maakt gebruik van kantelbewegingen naar rechts en links om de rolstoel te draaien. Overweeg daarom een hoofdsteun met instelbare en draaibare sub-occipitale pads (nekpads aan de zijkant) voor comfortabel langdurig gebruik, zoals onze Whitmyer S.O.F.T.-hoofsteunen.

Heeft een cliënt hoofdbesturing nodig? Wilt hij of zij een onopvallende, draadloze oplossing met goede connectiviteit? Dan is de Vigo headset de meest ideale optie!

Wil je meer weten over hoe de Vigo headset werkt? Lees ons artikel over de Switch-It® Vigo Head Drive: Wat heb je nodig voor de installatie? Of wil je als professional graag een demonstratie van een elektrische rolstoel met deze hoofdbesturing of het zelf uitproberen? Neem dan contact op met jouw product specialist! Ook hebben wij online diverse instructievideo’s en antwoorden op een aantal veelgestelde vragen over de Vigo hoofdbesturing.