Regelingen en voorzieningen voor mensen met een beperking

Mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking kunnen een beroep doen op diverse uitkeringen, vrijstellingen en sociale voorzieningen. Ken jij alle voorzieningen waarvoor je mogelijk in aanmerking komt?

De meest algemene regelingen zijn gebaseerd op solidariteit, één van de basisprincipes in ons sociaal stelsel. Daarnaast zijn er specifieke regelingen om deelname van mensen met een beperking in de samenleving te stimuleren. Ze zijn onder andere gericht op:

• integratie bevorderen
• obstakels wegnemen
• toegang tot onderwijs en cultuur
• gelijke kansen op de arbeidsmarkt

Bij wie moet je aankloppen om een uitkering, beurs, vrijstelling of voorziening aan te vragen? Dat kan bijvoorbeeld bij het UWV of je gemeente, maar ook je werkgever, (zorg)verzekeraar, pensioenfonds, belastingdienst of een andere instantie. We hebben de belangrijkste regelingen voor je op een rijtje gezet.

Regelingen voor een inkomensvoorziening

Stel je ondervindt door ziekte of een ongeval een langdurige of blijvende functionele beperking en je kan je werk niet meer (of niet meer volledig) uitvoeren. Nog los van de extra kosten die misschien op je afkomen: hoe vang je het wegvallen van je inkomen op?

Inkomensvoorziening voor mensen in loondienst

Als je op moment van ziekte of ongeval in loondienst bent, ben je de eerste twee jaar via je werkgever of via de ziektewet in ieder geval verzekerd van minimaal 70% van je laatstverdiende loon.

Meer informatie over deze en aanvullende regels vind je op de website van de Rijksoverheid.

Ben je langer dan twee jaar arbeidsongeschikt, dan treedt de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) in werking. Een keuringsarts bepaalt je mate van arbeidsongeschiktheid. Ben je langdurig en (zo goed als) volledig arbeidsongeschikt? Dan kom je in aanmerking voor een Inkomensvoorziening Volledig duurzaam Arbeidsongeschikten (IVA).

Word je beoordeeld als 'gedeeltelijk arbeidsgeschikt'? Dan geldt voor jou de Werkhervattingsregeling Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA).

Op de website van het UWV kan je er achter komen voor welke WIA-uitkering je in aanmerking komt.

Het UWV beoordeelt jouw rechten en arbeidsvermogen, bepaalt de hoogte en duur van een uitkering, is betrokken bij de re-integratie, het vinden van passend werk en nog veel meer.

Op de website van het UWV vind je informatie over regelingen bij ziekte en arbeidsbeperking.

Naast rechten zijn er ook plichten. Zo wordt er van je verwacht dat je naar eigen vermogen inspant om werk te verrichten of te vinden, of andere tegenprestaties levert. Dit wordt ook verwacht van de werkgever.

Inkomensvoorziening voor jonggehandicapten

Heb jij een beperking die is aangeboren of op jonge leeftijd is ontstaan? Dan heb je misschien nog nooit de mogelijkheid gehad om te werken en een eigen inkomen op te bouwen. Voor mensen die geen mogelijkheden hebben om te werken, geeft de Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten (WAJONG) recht op een uitkering.

Wordt er geoordeeld dat je in staat bent tot (deeltijd)werk, vrijwilligerswerk of beschut werk? Dan geldt voor jou de Participatiewet die wordt uitgevoerd door je gemeente en het UWV. Zij kunnen je vertellen of je misschien recht hebt op een uitkering.

Inkomensvoorziening voor ouderen

Zoals iedereen heb je vanaf de AOW-pensioenleeftijd recht op een basispensioen. Misschien ontvang je daarnaast nog een aanvullend pensioen dat je zelf hebt opgebouwd. Bij veel pensioenregelingen is er een regeling voor premievrije pensioenopbouw vanaf het moment dat je arbeidsongeschikt wordt.

Inkomensvoorziening voor zelfstandigen en overigen

Zelfstandigen zijn bij arbeidsongeschiktheid afhankelijk van eventuele vrijwillige verzekeringen, fondsen en gemeentelijke overbruggingsregelingen (BBZ). Soms kunnen zij zich zelfs via het UWV verzekeren.

Wie helemaal geen vangnet, vermogen of huisgenoten met een inkomen/vermogen heeft, kan ook in aanmerking komen voor een uitkering op basis van de Participatiewet.

Regelingen voor zorgkosten door een beperking

Een chronische ziekte of lichamelijke beperking brengt vaak hoge kosten met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan hulpmiddelen, een aangepaste woning of auto, extra vervoerskosten, kosten voor hulp in de huishouding, verblijf en behandeling in een zorginstelling etc.

Er zijn zorgregelingen die je kunnen helpen met zorg in natura of in geld. De belangrijkste zijn de wet langdurige zorg (WLZ) voor als je 24 uur per dag zorg nodig hebt, de zorgverzekeringswet (ZVW) en de wet maatschappelijke ondersteuning (WMO).

Daarnaast kan je indirect ook geholpen zijn met kortingen, toeslagen en regelingen van de Belastingdienst voor mensen met een beperking of arbeidsongeschiktheid.

Misschien ben je nog aanvullend verzekerd tegen ziektekosten. Dan kan je via je aanvullende ziektekostenverzekering recht hebben op zorg.

Zorgregelingen voor mensen met een beperking: WLZ, ZVW en WMO

Heb je ondersteuning voor thuis nodig, bijvoorbeeld huishoudelijke hulp, dagbesteding, woningaanpassingen, vervoersvoorzieningen of extra begeleiding? Neem dan contact op met het WMO-loket van je gemeente.
Vergelijkbare zorg voor kinderen onder de 18 jaar wordt ook geregeld vanuit de gemeente, maar via een ander loket, omdat kinderen onder de Jeugdwet vallen.

Verpleging en persoonlijke verzorging aan huis vallen onder de ZVW. Neem contact op met een wijkverpleegkundige voor een indicatie. Vergoedingen lopen via je zorgverzekeraar.

Heb je langdurig 24-uur per dag intensieve persoonlijke verzorging, verpleging of begeleiding nodig? Verblijf je in een zorginstelling of een specialistische woonvorm? Dan is de Wet Langdurige Zorg (WLZ) op jou van toepassing en is je startpunt het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ).

Naast zorg in natura, zijn er indien nodig ook mogelijkheden voor maatwerk via een persoongebonden budget (PGB) waarmee je zelf zorg inhuurt. Lees er meer over in onze blog 'PGB: hoe werkt dat?'.

Twijfel je waar je moet aankloppen? Doe dan bijvoorbeeld de check op de website van CIZ of vraag advies bij een zorgprofessional in je omgeving.

Belastingregelingen voor mensen met een beperking

Mensen met een beperking of gezinnen met een gehandicapt kind worden fiscaal ontlast via diverse regelingen. Diverse zorgkosten kunnen worden opgegeven als aftrekpost voor de inkomstenbelasting. Wie door een beperking nooit tot de arbeidmarkt heeft kunnen toetreden, heeft bovendien recht op een heffingskorting.

Ook op gebied van motorrijtuigenbelasting (MRB) en BPM op bestelauto's die gebruikt worden door mensen met een beperking zijn er fiscale voordelen. Dat geldt ook voor de erfbelasting, bij het overlijden van een ouder van een kind met een handicap.  

Heb je recht op een toeslag van de Belastingdienst? Ook daar zijn regelingen voor mensen met een beperking, met name op gebied van huurtoeslag. Kinderen met een beperking hebben soms zelfs recht op dubbele kinderbijslag.

Regelingen voor leren en studeren met een beperking

Alle jongeren hebben recht op passend onderwijs via een regulier traject of speciaal onderwijs. Wanneer het vervoer van en naar school een struikelblok vormt, kan je aankloppen bij de gemeente of het UWV.

Maak je gebruik van studiefinanciering? Dan kan je in aanmerking komen voor een jaar extra studiefinanciering, een studietoelage van de gemeente en mogelijk ook van speciale fondsen van je onderwijsinstelling. Hiervoor kan je advies vragen aan een studentendecaan.

Daarnaast zijn er via het UWV mogelijkheden om, indien nodig, een vergoeding te krijgen voor een rolstoel op school.
Gebeurt er tijdens je studie iets waardoor je in de WAJONG-regeling komt en je studie moet stoppen of onderbreken? Dan is het mogelijk om je studielening om te zetten naar een gift.

Kijk op studeren met een beperking of op handicap + studie voor meer informatie.

Regelingen voor begeleiding naar werk

Het is vaak lastig om werk te vinden als je een lichamelijke en/of arbeidsbeperking hebt. De overheid stimuleert deelname aan het arbeidsproces. Gemeentes en het UWV hebben de taak om je aan een baan te helpen in een reguliere of beschutte werkomgeving.

Een werkgever kan over de streep getrokken worden om jou in dienst te nemen door financiële voordelen en het afdekken van risico's. Zo kan een werkgever van de gemeente of het UWV een vergoeding krijgen voor het inrichten van een aangepaste en toegankelijke werkplek.
Er is loonkostensubsidie en looncompensatie mogelijk, eventueel ook een mobiliteitsbonus. Bij het aannemen van een Wajonger zijn er mogelijkheden voor een proefplaatsing met behoud van uitkering en loondispensatie.

Voor jou als werkzoekende of startende ondernemer zijn er ook regelingen: je kan bijvoorbeeld ondersteuning van een jobcoach krijgen. Als werknemer kan je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming in extra kosten.

Overige regelingen

Aangepast sporten

Sporten is gezond, maar de kosten voor aangepast sporten kunnen een drempel vormen. Bijvoorbeeld vanwege een sportrolstoel of het vervoer naar een sportclub of wedstrijd. Gehandicaptensport Nederland is de overkoepelende organisatie voor sporters met een lichamelijke of geestelijke beperking.

Op hun website vind je informatie over subsidieregelingen en vervoersregelingen die jou en je sportvereniging kunnen ondersteunen.

Eigen vervoer of openbaar vervoer

Wil je reizen met een rolstoel of ander hulpmiddel? Er zijn voorzieningen die het je makkelijker en vaak ook goedkoper kunnen maken. Bijvoorbeeld belastingvoordeel op een aangepaste auto of een gehandicaptenparkeerkaart.

Meer weten over de gehandicaptenparkeerkaart? Lees dan ons blogartikel: 'Hoe werkt een gehandicaptenparkeerkaart?'.

In het openbaar vervoer kan je gebruik maken van gratis assistentie of indien nodig van een persoonlijke begeleider. Je begeleider reist gratis als je een speciale begeleiderskaart hebt. Bij sommige vervoerders reis je zelf ook gratis.

Toegang tot cultuur en vermaak

Bibliotheken, musea, bioscopen, theater- en concertzalen, attractieparken en culturele evenementen hebben vaak speciale voorzieningen voor mensen met een beperking. Zo kan je onder andere gebruik maken van (verhoogde) rolstoelzitplaatsen, ringleidingen voor slechthorenden, aparte toegangspoorten, etc. In sommige gevallen krijg je korting of hebben begeleiders van mensen met een handicap gratis toegang.

Conclusie

De manier waarop wij als maatschappij aankijken tegen mensen met een beperking verandert langzaam. We zijn het erover eens dat iedereen recht heeft op gelijke kansen en toegang tot het openbare leven, scholing, arbeid, zorg, cultuur, etc.

Toch ervaren mensen met een handicap in het dagelijkse leven nog veel obstakels. Speciale regelingen en voorzieningen blijven daarom nodig. Maak er gebruik van als je ze nodig hebt!